මඟ හරින්න පුළුවන්ද?

බොහෝ පිරිසක් බුදු දහම දුක ගැනමයි කතා කරන්නේ කියලා දොස් කියනවා.  හැමතිස්සේම වයසට යෑම, ලෙඩ වීම, මරණය ආදී දෑ ගැනමයි කතා කරන්නේ කියලා කියනවා.   ඒත් එදිනෙදා ජීවිතයේ සාමාන්‍ය තත්වයක් ලෙසින් භාර ගෙන සිටින මේ තත්වයන් විනිවිද දකින්නට තරම් ශක්තියක් අපට නැති නම්... හැම මොහොතකම අප මුහුණ දෙන මේ කියන තිත්ත ඇත්ත භාරගන්නට තරම් ශක්තියක් අපට නැතිනම්... බුදු දහමේ සැබෑවටම කතා කරන සැබෑම සතුට සැනසීම විමුක්තිය කියන කාරණා විමසන්නට තරම් ශක්තියක් අපට කෙසේ ලැබෙන්නද? 

එදිනෙදා ජීවිතයේදී අත්දකින මේ නිමිති අපට මඟ හැරෙනවා නම්... එදිනෙදා ජීවිතයේ දී අපට දැකිය හැකි අපගේ යථාර්ථය දැක ගන්නට තරම් අප අදක්ෂයි නම්, බුදු දහමේ ඉගැන්වෙන ගැඹුරු වූ යථාර්ථය දරා ගැනීමට තරම් ශක්තියක් ඇති වේවි යැයි සිතීම හෝ එය දැක ගත හැකි යැයි සිතීම අනුවණකමක්මයි!

පිවිතුරු බුදු දහම යනු ලෙඩවීම, මහළු වීම, මරණය ආදිය පිළිබඳව කතා කරන්නක් නොවේ.  එහෙත් ඒ පිවිතුරු බුදු දහම තමන් වෙතට ලැබ ගැනීමට තමන්ට එදිනෙදා අත්දකින්නට ලැබෙන මේ කියන තත්වයන් විමසා බලන්නට සිදු වෙනවා.  මේ කියන මූලික සරල තත්වයක් භාරගන්නට තරම් ඔබගේ මනස ශක්තිමත් නැතිනම් බුදු දහමෙන් විවර කරන ගැඹුරු ඇත්ත හමුවේ ඔබ කෙසේ නම් සලිත වේවිද?  

ඇත්ත තිත්ත බව ඇත්ත... ඒත් ඒ තිත්ත වුණත් ඇත්ත ප්‍රඥාවන්තව දැනගත්තොත් තමයි තිත්ත බවට සීමා නොවී නිදහසක්... සැබෑම විමුක්තියක්... නිවනක් ලබන්නට හැකිවෙන්නේ.  එතකම් අඳුරේ අතපතගාමින් මඟ හොයන්නෙක්ම විතරයි!

ලෙඩවීම, වයසට යෑම, මරණය ආදී මේවායේ මොනවද විමසන්නට තියෙන්නේ කියලා සමහරවිට ඔබට හිතේවි.  අපි බලමු... ඇත්තටම විමසන්නට දෙයක් තියෙනවාද කියලා... මතක තියාගන්න මේ බුදු දහමේ ගැඹුරු ඉගැන්වීම නොවේ.  අති දුලභ පෙර නොඇසූ විරූ තථාගත සත්ධර්මය නොවේ.  මෙය ප්‍රඥාවන්තයා දකින ජීවිතයේ යථාර්ථයක්.  මෙය විමුක්තිකාමී චින්තනය සකස් වීම පිණිස ප්‍රඥාවන්තයාට ලැබෙන නිමිත්තක්.  ඒ නිමිත්ත නුවණින් දකින්නා විමුක්තියක් සොයනවා.  එය එක එක දෘෂ්ටි සහිත විවිධ වූ දර්ශන හරහා වෙන්නට පුළුවන්.  නමුත් බුද්ධ ශාසනයක් පවතින කාලයක දී මේ චින්තනය ඇති වාසනාවන්තයාට අති දුලභ බුදු දහම ලැබෙනවා.  ඒ තුලින් අතරමං නොවී සැබෑ විමුක්තිය පිණිස මඟ පෑදෙනවා!  

ඉතින්, අප මේ ලබාගන්නේ ආරම්භයක් පමණයි... සැබෑ බුදු දහම පෙර නොඇසූ විරූ දහමකින්ම සමන්විත යටිකුරු වූ දෑ උඩුකර කරන්නට සමත් දහමක්!  සැබෑම සතුට සැනසීම විමුක්තියක්ම ලබා දෙන දහමක්!  තමන්ගේම ගැලවුම්කාරයා විය හැකි බව අත්දැකගන්නට හැකි දහමක්!